BOBINA CLASSICS

H'A'XAN/ HEKSEN ( 1922 ) Σουηδία,Δανία.

CAST

Benjamin Christensen, Clara Pontoppidan, Astrid Holm.

DIRECTOR/ SCREENWRITER

Benjamin Christensen

105', black&white, silent

Ψευδοντοκιμαντέρ τρόμου

Υπάρχουν ταινίες όλων των ειδών και υπάρχει και το "Haxan". Κάντε μια χάρη στον εαυτό σας και αναζητήστε αυτή την δημιουργία του Δανού Μπένζταμιν Κρίστενσεν. Αυτή τη φορά το "Bobina classics" σας πηγαίνει μια βόλτα στην πραγματική σκοτεινή πλευρά.

Ο Κρίστενσεν γεννήθηκε το 1879 στο Βίμποργκ της Δανίας και εγκατέλειψε τις ιατρικές σπουδές του το 1902 για να γίνει τραγουδιστής της όπερας! Μετά από μια ερμηνεία του όμως στο "Δον Ζουάν" του Μότσαρτ, όπου και έπαθε μια σοβαρή επιπλοκή στις φωνητικές του χορδές, ξεκίνησε καριέρα στον κινηματογράφο, πρώτα σαν ηθοποιός και μετά σαν σκηνοθέτης.

Όταν έπεσε στα χέρια του ένα αντίτυπο του μεσαιωνικού κειμένου  Malleus Maleficarum ,  γραμμένο από έναν Καθολικό ιεροεξεταστή το 1487, για το πως κυνηγάς και τιμωρείς την "μαγεία" και τις "μάγισσες", ο Κρίστενσεν "μαγεύτηκε". Αφού το μελέτησε για 2 χρόνια και παίρνοντας χρήματα τόσο από την πατρίδα του, όσο και από την Σουηδία, για να είναι περισσότερο ανεξάρτητος, δημιούργησε ένα δικό του στούντιο και γύρισε την ταινία από τον Φλεβάρη έως τον Οκτώβρη του 1921. 

Στην αρχή ήθελε να δημιουργήσει ένα εξολοκλήρου φιλμ μυθοπλασίας. Σκοπός του ήταν να προσεγγίσει το υλικό του με τα τότε σύγχρονα δεδομένα, αποδεικνύοντας πως η υστερία για την μαγεία δεν ήταν τίποτα άλλο από την κακομεταχείριση ατόμων, συνήθως με ψυχολογικά προβλήματα και εντελώς αθώων. Στην προσπάθεια του αυτή δοκίμασε όλων των ειδών τους πειραματικούς φωτισμούς, γύρισε μόνο νύχτα ή στα βαθιά σκοτάδια του στούντιο και χρησιμοποίησε κάθε είδους οπτικό εφέ, αναπαριστώντας την εποχή των μαγισσών. Υπάρχουν θρυλικές ιστορίες για τα γυρίσματα, καθώς ο σκηνοθέτης σαν περφεξιονίστας ταλαιπώρησε τους συναδέλφους του και υπερέβη κατά πολύ το χρηματικό ποσό που είχε βάλει σαν στόχο. Πρόκειται άλλωστε για την πιο ακριβή βουβή ταινία που γυρίστηκε ποτέ επί Σκανδιναβικού εδάφους!!

Το αποτέλεσμα είναι μια παράξενη και συγκλονιστική δημιουργία. Μπορούμε να πούμε ότι χωρίζεται χοντρικά σε 4 μέρη. Στο πρώτο παρακολουθούμε μια προβολή εικόνων, φωτογραφιών και πινάκων που μας εισάγουν στην εποχή που αναφέρεται η ταινία. Στο δεύτερο μέρος αναπαριστά μερικές δεισιδαιμονίες και συνήθειες με ντοκιμαντερίστικο στυλ. Το τρίτο μέρος είναι ολόκληρο η ιστορία μιας άτυχης γυναίκας που κατηγορήθηκε, βασανίστηκε και θανατώθηκε μαζί με άλλες υποτιθέμενες μάγισσες. Στο τελευταίο μέρος ο σκηνοθέτης μας εξηγεί πως αυτά που θεωρούνταν υπερφυσικά μπορούν σήμερα να εξηγηθούν.

Η ταινία δηλαδή είναι ένα κολάζ, μια παράξενη και σαγηνευτική δημιουργία που δεν έχει όμοια της, καθώς το οπτικό αποτέλεσμα είναι ακαταμάχητο. Υπάρχουν σκηνές που ακόμα και σήμερα σου φέρνουν ρίγη. Είναι δε τόσο πειστική η αναπαράσταση των διαφόρων τελετουργιών και των διωγμών και βασανιστηρίων που στην εποχή της η ταινία απαγορεύτηκε στις ΗΠΑ. Την δεκαετία του '40 επανεκδόθηκε με ήχο και το 1968 βγήκε μια πιο σύντομη εκδοχή της, με αφήγηση του William S. Burroughs και με τζαζ μουσική επένδυση, υποθέτω για να την εκτιμήσει η γενιά των χίπηδων. Ο τίτλος αυτής της έκδοσης είναι Witchcraft Through the Ages και από κει έχει βγει και ο Ελληνικός ( Η μαγεία μέσα από τους αιώνες ). Αυτή η εκδοχή σχεδόν δεν βλέπεται, γιατί είναι αστείο το ηχητικό κομμάτι με την τελείως άσχετη τζαζ επένδυση, χάνει δε την δύναμη της με την ομιλία του Burroughs, για να μην αναφέρω ότι είναι και κατά 27 λεπτά μικρότερη σε διάρκεια!!

Αυτό που καταλαβαίνει κανείς είναι πως στην εποχή της ήταν ένα κινηματογραφικό ταμπού και μετά στις δεκαετίες που ακολούθησαν έγινε ένα παράδοξο και εκκεντρικό φιλμ. Από τα τέλη του '60 και μετά εκτιμήθηκε η  art αισθητική της και παίζεται συνέχεια σε διάφορα φεστιβάλ. Μέχρι που ήρθε η πλήρης αποκατάστασή της σε ψηφιακό δίσκο, για να εκτιμηθεί σε όλο της το μεγαλείο. Στην έκδοση αυτή περιέχεται η προαναφερθείσα Αμερικάνικη εκδοχή. 

Ο Κρίστενσεν, που παίζει και στην ταινία δύο ρόλους, ένας εκ των οποίων είναι αυτός του διαβόλου (!!!), θα περάσει πρώτα στην Γερμανία και μετά στο Χόλιγουντ, με μέτρια αποτελέσματα, θα κάνει σποραδικά μια δυο επιτυχίες, αλλά θα ζήσει γενικά κάτω από την σκιά του μεγάλου και διάσημου συμπατριώτη του, Carl Dreyer. Θα πεθάνει πικραμένος το 1958 στην Κοπεγχάγη. 

Αγαπητά μου παιδιά, πραγματικά πρέπει κάποια στιγμή να την δείτε αυτή την ταινία. Η ψύχωση του Κρίστενσεν με τον πειραματικό φωτισμό και η εμμονή του στην τελειότητα την κάνει, αν μη τι άλλο, ένα οπτικό έδεσμα. Νομίζω ότι είναι από τις βωβές ταινίες που έχουν την πιο μεγάλη επίδραση στο σύγχρονο κοινό και αυτό γιατί είναι πολύ μπροστά από την εποχή της. Η υπόθεση μπορεί να σας φανεί παιδαριώδης σε κάποια σημεία, αλλά η βασικά μιλάμε για ένα ψευδοντοκιμαντέρ τρόμου. Αυτό σημαίνει ότι καταφέρνει να γίνει πιστευτό, 80 περίπου χρόνια (!!!) πριν το Blair Witch Project- δεν είναι τυχαίο ότι η εταιρεία των σκηνοθετών στο εν λόγω φιλμ ονομάστηκε Haxan!!!!

ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ     ****

ΘΑ ΤΟ ΞΑΝΑΒΛΕΠΑΤΕ??        Χωρίς δεύτερη σκέψη!

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΚΟΙΝΟ      Σινεφίλ, αλλά και πιο "ψαγμένο" mainstream. 

">